Zaferin Ve Bağımsızlığın Tescili Lozan Barış Antlaşması(24 Temmuz 1923):

** Mudanya Ateşkes Antlaşmasından sonra barış esaslarını görüşmek üzere Lozan Konferansı toplandı (20 Kasım 1922).

**Konferansa İstanbul Hükümeti de çağrılınca M. Kemal ikiliği önlemek ve Lozan’a tek katılmak için Saltanatı Lozan Antlaşması öncesi kaldırdı.

**Konferansa Türkiye,  İngiltere,  Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya katıldı. Boğazlarla ilgili konular görüşülürken,     Sovyet Rusya   ve Bulgaristan da hazır bulundular.

**Konferansta Türk devletini İsmet Paşa başkanlığında bir heyet temsil etti.

**Konferans üç önemli konuyu çözecekti.

1. Türk – Yunan barışının esaslarını belirle­mek.
2. Osmanlı Devletinin yerine, yeni Türk Devletini ve onun haklarını tanımak.
3. Osmanlı Devletinin yabancılara vermiş ol­duğu kapitülâsyonları kaldırmak.

Uyarı: M. Kemal Lozan görüşmelerine gidecek olan heyetten iki şey hakkında kesinlikle taviz vermemelerini istemiştir bunlar Emeni yurdu ve kapitülasyonlardır.

Konferans görüşmeleri çok çetin geçti.

– Borçlar meselesi,

–  Kapitülâsyonlar,

–  İstanbul’un itilâf Devletlerince boşaltılması,

–  Irak sınırımızın belirlenmesi, konularında an­laşmaya varılamadı. Konferans 4 Şubat 1923’te dağıldı.

Tekrar toplandığında Lozan Antlaşması imza­landı (24 Temmuz 1923).

Maddeleri :

Sınırlar :

1-Yunanistan ile sınır Mudanya’da olduğu gibi Meriç nehri olacak

2-Bulgaristan ile sınır İstanbul ve Nöyyi Antlaşmalarına göre olacak

3-Bozcaada ve Gökçeada dışındaki Ege adaları Yunanlılara verilecek, özellikle sınırlarımıza yakın olan adalar silahlandırılamayacak

4-12 ada İtalyanlara bırakılacak

5-Türkiye-Suriye sınırı Ankara Antlaşması’na göre belirlenmiştir.(Hatay yoktur)

6-Türkiye-Irak sınırı ilgili devletlerin (Türkiye, İngiltere) ikili görüşmelerine bırakılmış, Musul sorunundan dolayı anlaşma sağlanamamıştır.

Not: lozanda çözülemeyen tek  konu Musul sorunudur(ırak sınırı)

7-Türkiye-İran sınırı 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması’ndaki gibi kalmış, Zağros Dağları sınır kabul edilmiştir.

8-Doğu sınırımız Kars antlaşmalarına göre belirlenmiştir.

Boğazlar: Boğazlar Türkiye’nin başkanı olduğu uluslar arası bir komisyon tarafından idare edilecek, her iki yakası askerden arındırılacaktır.

Yorum: boğazlarla ilgili bu madde Türkiye’nin egemenliğini zedelemiş ve ulusal bağımsızlığına gölge düşürmüştür.

Kapitülasyonlar: Kesin olarak kaldırılmıştır. Böylece yeni Türk devleti ekonomik bağımsızlığını da kazanmış oldu

Savaş Tazminatı: Savaş tazminatı olarak Yunanlılardan Karaağaç kasabası alınmıştır.

Yorum: yunanistanın bize savaş tazminatı ödemesi bizim savaşı kazandığımızı gösterir

Azınlıklar: Türkiye vatandaşı kabul edilerek ayrıcalıkları kaldırılmıştır.

Yorum: azınlıkların türk vatandaşı sayılmasıyla yabancı devletlerin iç işlerimize karışması da engellenmiştir.

Nüfus Mübadelesi: İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler haricinde kalan nüfus karşılıklı değiştirilmiştir.

Patrikhane: Bütün çabalara rağmen patrikhane yurt dışına çıkarılamamıştır. Ancak yabancı kiliselerle irtibat kurması yasaklanmış ve siyasi yetkilerine son verilmiştir.

Dış Borçlar: Osmanlı’dan kalma dış borçların ödenmesi isteğimize göre çözülmüş, borçlar Osmanlı’dan ayrılan devletler arasında paylaştırılmış, payımıza düşen kısım kağıt para olarak taksitle ödenmiştir. Duyun-i Umumiye kaldırılmıştır.

Yabancı Okullar: Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmış, bu konuda yabancı devletlerin müdahalesine izin verilmemiştir.

Not: yabancı okular sorunuyla en fazla tartıştığımız ülke Fransa’dır. Çünkü en fazla yabancı okul fıransanındı.

İstanbul’un Boşaltılması: Lozan’ın onayından sonra 6 hafta içinde gideceklerdir.

Uyarı: Lozan barış anlaşmasında çözümlenemeyen tek konu Musul sorunu yani ırak sınırıdır.

Not: Musul şeyh said isyanı sonucunda kaybedilecektir

Önemi:

1–   Siyasî bağımsızlık yanında ekonomik ba­ğımsızlık elde edildi.

Yorum: ekonomik bağımsızlığımızı kazandığımızın kanıtı kapitülasyonların kaldırılmasıdır.

2–  M. Kemal ülkeyi kalkındırmak ve geliştirmek için İnkılâplar dönemini başlatmasını sağladı.

3-   I. Dünya Savaşı’nın en son imzalanan barış antlaşması Lozan’dır.

4-   Uluslar arası bir anlaşmadır ve geçerliliğini günümüzde de korumaktadır.

5-   Sevr’in geçersiz olduğu kabul ettirilmiştir.

6-  İtilaf Devletleri Misak-ı Milli’yi ve Türk Devleti’nin bağımsızlığını kabul etmişlerdir.

7-  Türk isteklerine en fazla direnen devletler İngiltere ve Fransa’dır.

8-  Türk Kurtuluş Savaşı sömürge altındaki milletlere örnek olmuştur

9- lozanla birlikte yüzyıllardır çözülemeyen sorunlar çözülmüştür.

Yorum: Türk Kurtuluş Savaşının sömürge altındaki milletlere örnek olması kurtuluş savaşının evrensel yönünü gösterir